Đình Sông Kênh

 

 

 Về kiến trúc, đình có bố cục kiến trúc kiểu chữ Đinh gồm 05 gian đại bái và 03 gian hậu cung, mái lợp ngói mũi truyền thống. Trong thời kháng chiến chống Pháp, hậu cung đình bị tàn phá sau này nhân dân khôi phục lại hậu cung tách rời khỏi tòa đại bái 2,3m. Tòa đại bái cơ bản còn giữ được kiến trúc ban đầu theo kiểu hai mái tường hồi bít đốc, bờ nóc cao và bờ dải thẳng, hai bên đốc xây nhô hẳn lên cao để chèn chắn mái. Với lối kiến trúc này, mái đình không xòe rộng và thấp như lối kiến trúc bốn mái có đao như nhiều ngôi đình khác, mà ở đây, mái đình được nâng cao, làm cho lòng đình trở nên rộng rãi, cao ráo, thông thoáng, sáng sủa, nhằm hạn chế những tác động tiêu cực của môi trường, thời tiết đối với kiến trúc gỗ bên trong ngôi đình.

Đại bái của đình có bốn hàng cột dọc và sáu hàng cột ngang, tổng cộng 24 cột bằng gỗ lim (12 cột cái, 12 cột quân). Kết cấu kiến trúc của bốn vì kèo nóc gian giữa và hai gian cạnh theo kiểu “chồng rường giá chiêng”. Liên kết giữa cột cái và cột quân là xà nách, phía trên xà nách là các con rường, một đầu mộng liên kết với cột cái, một đầu kê lên các đấu đỡ hoành mái và ngắn dần lên theo chiều mái. Từ cột quân vươn ra đỡ đầu hoành là các bẩy có mộng ở một đầu liên kết với cột quân. Riêng hai vì kèo ở đầu đốc đại bái cps kết cấu chồng rường đơn thuần, các con rường xếp chồng lên song song với nhau đặt trên các đấu kê đỡ hoành. Liên kết giữa các vì kèo là các xà dọc có mộng ở hai đầu để khớp với các đầu cột phía trên. Đây là kiểu kiến trúc phổ biến của các ngôi đình Bắc bộ Việt Nam từ thế kỷ XVI còn được bảo lưu cho đến những thế kỷ sau. Ở đình Sông Kênh, phần kiến trúc được kéo dài thêm hai gian và phần hậu cung hình chuôi vồ. Các cấu kiện bằng gỗ lim ở đình được liên kết bằng các mộng mòi, mộng thắt, mộng đuôi cá, khiến cho ngôi đình rất chắc chắn và có tính thẩm mỹ cao.

Đình còn lưu giữ nhiều di vật, cổ vật quý như án gian, kiệu rước, ngai thờ. Những hiện vật, đồ thờ bằng gỗ này được chạm khắc cầu kỳ bằng nghệ thuật chạm bong, chạm lộng, tạo thành băng, ô trang trí, với các mô típ truyền thống như: hình kỷ hà, cánh sen, lá đề cách điệu, cúc dây, lưỡng long chầu nguyệt, mây xoắn, hổ phù, long cuốn thủy, hạc rùa, long mã, sen rùa, sen - cúc, long cuốn thư, tứ linh, sóng nước... Các nghệ nhân dân gian ở đây đã có những phá cách trong nghệ thuật bố cục và diễn đạt, sử dụng phương pháp “cân đối động” để làm nên sự sáng tạo cho tác phẩn chạm khắc mà vẫn giữ được phong cách nghệ thuật truyền thống. Bố cục sinh động, đăng đối về toàn cảnh nhưng xen vào đó là nhưng sáng tạo, biến cách về chi tiết tạo cho tác phẩm trở nên đẹp hơn, hài hòa nhưng cũng trang nghiêm, linh thiêng hơn, phù hợp với mục đích thờ phụng ở đình làng. Qua nghệ thuật điêu khắc ở các hiện vật, đồ thờ của đình Sông Kênh có thể thấy: về kỹ thuật, ở đây vẫn bảo lưu và phát triển kỹ thuật đục nền, đục kênh bong và chạm lộng là kỹ thuật truyền thống thường thấy ở các ngôi đình có niên đại khoảng thế kỷ XVIII, XIX. Về nghệ thuật trang trí, bố cục và họa tiết đã thể hiện được tâm nguyện, tình cảm của con người hòa với thiên nhiên, hướng ước vọng đến thần linh. Những tác phẩm này thể hiện xuất sắc nghệ thuật điêu khắc gỗ dân gian truyền thống, cần được các thế hệ sau trân trọng, bảo tồn.

Đình Sông Kênh được xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 2000. Thực hiện Nghị quyết số 71/2019/NQ- HĐND ngày 23/10/2019 của Hội đồng nhân dân tỉnh quy định cơ chế hỗ trợ đầu tư tu bổ hệ thống di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2019-2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc đã ban hành Quyết định số 2240/QĐ-UBND ngày 16/8/2021 về việc phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Tu bổ, phục hồi di tích đình Sông Kênh, xã Nghĩa Hưng, huyện Vĩnh Tường. Theo đó, đình Sông Kênh sẽ được tu bổ phần đại bái và phục hồi hậu cung 03 gian bằng gỗ lim theo hướng: đẩy hậu cung lên phía trước nối liền với đại bái tạo thành kiểu thức kiến trúc chữ Đinh truyền thống; nâng cốt nền đình thêm khoảng 30cm so với hiện trạng. Việc tu bổ, phục hồi đình Sông Kênh nhằm loại bỏ các yếu tố ngoại lai không phù hợp với di tích gốc, phục hồi kiểu kiến trúc đình làng truyền thống, tiếp tục gìn giữ, kéo dài tuổi thọ của đình, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa - tín ngưỡng của cộng đồng dân cư địa phương, phục vụ công tác nghiên cứu, tham quan, chiêm bái của các nhà khoa học và du khách thập phương./.

Nguồn copy từ Linh Ngã (theo hồ sơ di tích quốc gia đình Sông Kênh)

#dinhsongkenh

Ảnh: Toàn cảnh phía trước đình Sông Kênh (@Nguyên)